Trưa ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình - Hà Nội, trong cuộc mitting của hơn nửa triệu người dân Hà Nội và vùng lân cận chào mừng chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Chính phủ Lâm thời đọc bản Tuyên ngôn độc lập, tuyên bố và khẳng định với nhân dân Việt Nam và thế giới rằng: “Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng. Dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do và mưu cầu hạnh phúc… Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của thực dân Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phía Đồng Minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do, dân tộc đó phải được độc lập! …. Toàn thể dân tộc Việt Nam, quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy.”
Tuyên ngôn độc lập là sự phát triển của bản yêu cầu mà Người gửi cho Hội nghị hòa bình ở Vec-xây năm 1919, là sự phát triển của chương trình Việt Minh mà người soạn thảo năm 1941, là kết tinh những quyền lợi cơ bản và những nguyện vọng tha thiết nhất của dân tộc Việt Nam và nói lên tâm hồn trong sáng, khí phách hào hùng của nhân dân ta.
Bản Tuyên ngôn độc lập là kết quả của bao nhiêu máu đã đổ và bao nhiêu tính mạng đã hy sinh của những người con Việt Nam anh dũng trong nhà tù, trại tập trung, trên những hải đảo xa xôi, trên những máy chém, trên chiến trường; là kết quả của bao nhiêu hy vọng gắng sức và tin tưởng của hơn 20 triệu nhân dân Việt Nam, chấm dứt chế độ thực dân phong kiến ở nước ta, đồng thời mở ra một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên nhân dân ta làm chủ vận mệnh của mình để thực hiện độc lập, tự do và hạnh phúc.
Nhớ về những ngày tháng hào hùng đó, chúng ta càng tưởng nhớ công ơn của lãnh tụ Hồ Chí Minh, Người cống hiến cả đời cho sự nghiệp cách mạng, dẫn dắt dân tộc Việt Nam đi theo con đường đúng đắn.
Tuyên ngôn Độc lập là văn kiện lịch sử có ý nghĩa trọng đại đối với vận mệnh của dân tộc, tiếp nối truyền thống anh hùng bất khuất của cha ông, là bản hùng ca viết tiếp những trang sử huy hoàng của ngàn năm về trước, đánh dấu thắng lợi của một thế kỷ anh dũng ngoan cường chống thực dân, phong kiến và mở ra kỷ nguyên mới trên đất nước ta. Tuyên ngôn Độc lập đã khai sinh nước Việt Nam Dân Chủ Cộng hòa, nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam châu Á.
Người dân Việt Nam, từ đây với tư cách người chủ thực sự của đất nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản quyết tâm bảo vệ quyền tự do và độc lập. Ba mươi năm sau ngày "Tuyên ngôn Độc lập", năm 1975, Đảng ta, quân dân ta đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử vẻ vang: giải phóng hoàn toàn miền Nam, kết thúc thắng lợi sự nghiệp cách mạng dân tộc- dân chủ, thống nhất nước nhà. Tổ quốc ta vĩnh viễn được độc lập, nhân dân ta đời đời được tự do, tinh thần bất diệt của Cách mạng Tháng Tám và Tuyên ngôn Độc lập mãi mãi khắc sâu vào trái tim và khối óc của mỗi người dân Việt Nam. Với ý nghĩa và tầm vóc lớn lao đó, ngày 2 tháng 9 trở thành ngày hội lớn của dân tộc, ngày Quốc khánh, ngày Tết độc lập của toàn thể nhân dân Việt Nam.
Lê Thế Sơn