Sinh ra trên vùng đất Bình Thuận trong gia đình truyền thống cách mạng, Hồ Ngọc Lầu sớm ý thức trách nhiệm lên đường bảo vệ Tổ quốc. Anh đã trưởng thành trong Quân đội và Quân đội nhân dân Việt Nam đã tôi luyện nên phẩm chất người lính Cụ Hồ tận trung với Tổ quốc và nghĩa tình với đồng đội!
Liệt sĩ Hồ Ngọc Lầu (tên thường gọi là Hồ Đặng Nguyễn), sinh ngày 1929 trong một gia đình có truyền thống cách mạng. Ngày 15/8/1946 đồng chí nhập ngũ và tham gia Cảm tử đội Nguyễn Thái Học – Bình Thuận. Khi đất nước tạm thời chi cắt, tháng 5/1954 đồng chí tập kết ra Bắc, sau đó trở lại quê hương Bình Thuận để tiếp tục chiến đấu. Từ năm 1960 - 1962, đồng chí được cấp trên bổ nhiệm giữ chức Chỉ huy trưởng thị đội Phan Thiết. Năm 1963 đồng chí được điều động giữ chức vụ Trợ lý Tác chiến, Ban Tham mưu - Tỉnh đội Bình Thuận với cấp hàm Đại úy.
Trong quá trình tham gia kháng chiến, đồng chí Hồ Ngọc Lầu đã chỉ huy và tham gia hơn 100 trận đánh, tiêu diệt và bắt sống nhiều tên địch; phá hủy và tịch thu nhiều loại vũ khí, đạn dược, phương tiện chiến tranh của địch, trong đó có nhiều trận đánh tiêu biểu được ghi vào lịch sử của địa phương.
Tháng 10/1947, đồng chí đã chỉ huy một tiểu đội quyết tử tiêu diệt tên quan Một đầu sỏ và rút lui an toàn. Ngày 16/6/1948, với cương vị là Chỉ huy Trung đội 1 Cảm tử đội Phan Thiết đã chỉ huy Trung đội cải trang thành công nhân vệ sinh của Sở vệ sinh Phan Thiết tập kích vào nhà và tiêu diệt tên quan Hai. Trên đường rút lui Trung đội đã tiêu diệt hàng chục tên địch, tán phát hơn 1.000 truyền đơn cảnh cáo bọn Việt gian tay sai.
Trong năm 1962, giai đoạn địch mở rộng kế hoạch bình định, đồng chí Hồ Ngọc Lầu đã chỉ huy lực lượng vũ trang đánh nhiều trận, tiêu diệt, bắt sống nhiều lực lượng; phá hủy và tịch thu nhiều vũ khí của địch, tiêu biểu như trận phục kích ngày 21/7/1962, dưới sự chỉ đạo của đồng chí, sau 5 phút chiến đấu, ta đã bắt gọn 1 lính Mỹ và 1 phiên dịch người Việt. Đây là trận đánh có ý nghĩa quan trọng, cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân và dân Bình Thuận vì lần đầu tiên trên chiến trường Bình Thuận đã bắt sống được tù binh Mỹ. Trên cương vị Thị đội trưởng Phan Thiết, đồng chí Hồ Ngọc Lầu đã chỉ đạo và trực tiếp giao cho đồng chí Nguyễn Văn Nhơn (Trung đội phó đơn vị 480 - Phan Thiết) phục kích đánh bắt sống tù binh Mỹ, diệt tại chỗ 15 tên, bắn cháy 1 xe Jeep, bắn bị thương 4 tên.
Ngày 8/3/1967, trong trận đánh trả trực thăng Mỹ tập kích tại xóm mía khu tam giác xã Hàm Liêm, Hàm Thuận Bắc, mặc dù bị địch vây và bắn ác liệt nhưng với tinh thần quyết tử chứ không để cho địch bắt, đồng chí đã chống trả quyết liệt và hy sinh anh dũng trên mảnh đất quê hương.
Từ khi tham gia hoạt động cách mạng cho đến lúc hy sinh, dù ở cương vị nào, lúc khó khăn hay thuận lợi, đồng chí không có một phút giây dao động, luôn phấn đấu học tập tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, trình độ năng lực trong công tác, chiến đấu, tích lũy những kinh nghiệm trong tổ chức đấu tranh với địch để hướng dẫn, tổ chức quần chúng đấu tranh bám đất, giữ làng, bảo vệ cán bộ, bảo vệ nhân dân. Tấm gương hy sinh oanh liệt của đồng chí đã khích lệ tinh thần yêu nước, căm thù giặc, thúc giục cán bộ và quân dân Bình Thuận quyết tâm chiến đấu bảo vệ quê hương đất nước, góp phần vào chiến thắng lịch sử 30/4/1975.
Với những cống hiến và thành tích đặc biệt xuất sắc trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, đồng chí đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều Huân, Huy chương cao quý như: Huân chương độc lập hạng Ba, Huân chương kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất, Huân chương chiến thắng hạng Ba, Huân chương chiến sỹ giải phóng 1, 2, 3 và nhiều huân huy chương, danh hiệu cao quý khác.
Lê Thành