Trong những năm qua, Trung ương đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị về lý luận chính trị và tổ chức triển khai thực hiện đạt được những kết quả quan trọng trong cán bộ, đảng viên và quần chúng nói chung và trong tổ chức Đoàn thanh niên nói riêng.
Góp phần hình thành thế giới quan, phương pháp nhận thức khoa học, hình thành tính tích cực chính trị cho Đoàn thanh niên, tạo ra sự thống nhất tư tưởng trong tổ chức Đoàn thanh niên, sự đồng thuận xã hội, cổ vũ tinh thần sáng tạo cách mạng của Đoàn thanh niên và nhân dân thực hiện thắng lợi mục tiêu, lý tưởng của Đảng. Công tác giáo dục lý luận chính trị đóng vai trò quan trọng trong việc đấu tranh chống các thế lực thù địch trên mặt trận tư tưởng, góp phần xây dựng nền văn hóa mới, con người mới xã hội chủ nghĩa.
Song nhìn chung, chất lượng, hiệu quả học tập, nghiên cứu, vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh còn chưa cao; tri thức kinh điển chưa được coi trọng đúng mức; một số quan điểm, học thuyết của các nhà kinh điển chậm được nghiên cứu, bổ sung, phát triển để đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; có quan điểm, học thuyết chưa kịp thời phát hiện, nghiên cứu thấu đáo, nhận thức chưa đầy đủ những vấn đề mới về lý luận và thực tiễn đặt ra. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ chưa bị đẩy lùi triệt để. Đấu tranh phòng, chống “diễn biến hòa bình” chưa sắc bén, hiệu quả chưa cao.
Nguyên nhân của những hạn chế nêu trên chủ yếu là do nhận thức chưa đầy đủ về ý nghĩa, vị trí, tầm quan trọng của việc đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả học tập, nghiên cứu, vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong tình hình mới. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy và một số cấp bộ đoàn chưa sâu sát, mạnh mẽ và thống nhất; còn có sự chồng chéo, trùng lặp và chậm đổi mới về phương pháp giảng dạy, học tập trong đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho đoàn viên thanh niên nói chung và đặc biệt là đối với đội ngũ cán bộ đoàn. Chế độ, chính sách và các điều kiện để triển khai nhiệm vụ quan trọng này còn một số bất cập. Các thế lực thù địch, đối tượng cơ hội chính trị đẩy mạnh các hoạt động chống phá hệ tư tưởng, Cương lĩnh, đường lối chính trị của Đảng.
Để nâng cao tính hiệu quả, sức thuyết phục, trong thời gian tới công tác giáo dục lý luận chính trị cho đoàn viên thanh niên cần phải tiếp tục được đổi mới với các nội dung sau:
Một là, đổi mới về nội dung công tác giáo dục lý luận chính trị
Đổi mới mạnh mẽ về nội dung học tập, nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh theo hướng phù hợp với từng đối tượng, phát huy tính tự giác, tinh thần trách nhiệm, thường xuyên tự học tập, tự nghiên cứu của đoàn viên thanh niên.
Cần tạo bước đột phá trong việc xây dựng, đổi mới các chương trình giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ đoàn, đoàn viên thanh niên theo phương châm lý luận gắn với thực tế, phát huy tính tích cực của người học. Tăng cường nội dung bồi dưỡng nghiệp vụ công tác, xử lý các tình huống nảy sinh trong thực tiễn cuộc sống.
Hai là, đổi mới về hình thức,biện pháp công tác giáo dục lý luận chính trị
Phải khắc phục tình trạng mở lớp quá đông, thực tế cho thấy nếu số lượng lớp có quá đông người tham gia học sẽ tạo ra những khó khăn trong việc quản lý và áp dụng phương pháp dạy học tích cực.
Về hình thức thi, kiểm tra cũng phải đổi mới theo hướng đánh giá khả năng vận dụng lí luận vào thực tiễn cũng như khả năng xử lý tình huống của học viên, thay vì đòi hỏi học viên phải học thuộc lòng lý luận như hiện nay. Áp dụng biện pháp quản lý chặt chẽ chất lượng dạy và học bằng cách tăng cường kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.
Ba là, đổi mới về phương pháp công tác giáo dục lý luận chính trị
Đổi mới căn bản phương pháp giáo dục lý luận chính trị theo hướng lấy người học làm trung tâm, thông qua đó phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của người học trong việc tiếp cận trí thức, chú trọng trao đổi thông tin hai chiều giữa chủ thể và khách thể.
Để thực hiện hiệu quả các phương pháp giảng dạy tích cực, đòi hỏi phải có những thay đổi nhất định trên nhiều phương diện: Nội dung giáo trình phải được kết cấu lại cho phù hợp, đồng thời tăng thời lượng các giờ thảo luận, các giờ tự học, tự nghiên cứu thực tế. Người báo cáo viên, giảng viên phải đầu tư và chuẩn bị thật chu đáo từ khâu soạn bài giảng, thực hiện bài giảng, thảo luận. Vận dụng, thực hành, không gian mạng để khai thác cung cấp những luận cứ (đã được tổng kết, tổng hợp từ thực tiễn) để minh họa và làm dẫn chứng.
Đổi mới công tác giáo dục lý luận chính trị của Đảng đối với toàn bộ cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân nói chung và đổi mới công tác giáo dục lý luận chính trị đối với cán bộ Đoàn, đoàn viên thanh niên nói riêng, là một tất yếu khách quan. Đây là một công việc vô cùng quan trọng, có ý nghĩa quyết định không nhỏ đến sự nghiệp cách mạng của Đảng, đến việc phát huy vai trò của các tổ chức, đoàn thể trong hệ thống chính trị, trong đó có tổ chức Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Đảng cầm quyền mà không có lý luận dẫn đường thì “cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam”, cách mạng sẽ không có “phong trào vận động” và đảng sẽ không thể làm nổi “trách nhiệm cách mạng tiền phong”. Trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước ta đã và đang thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế. Đây là nhiệm vụ vừa lớn lao, cao cả nhưng cũng là nhiệm vụ hết sức nặng nề, khó khăn và phức tạp. Chính vì thế, mỗi cá nhân công dân việt nam, trong đó có lực lượng cán bộ Đoàn, đoàn viên thanh niên cần phải nêu cao tinh thần trách nhiệm của bản than, cố gắng học tập, trau dồi về cả chuyên môn, nghiệp vụ và trình độ lý luận chính trị để nâng tầm mình lên, thực hiện tốt công việc, đáp ứng những yêu cầu mới của giai đoạn cách mạng mới.
Sự nghiệp cách mạng phía trước của Đảng ta, của dân tộc ta có nhiều thuận lợi, thời cơ, thách thức, khó khăn đan xen; vai trò định hướng của lý luận càng trở nên quan trong hơn bao giờ hết. Do đó, cần đổi mới, nâng cao, chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị là việc làm hết sức quan trọng, cần thiết nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên nói chung và đoàn viên thanh niên nói riêng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới./.