Trong tác phẩm Sửa đổi lối làm việc năm 1947, Người viết: “Lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công việc thực tế. Không có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi”; phương châm, phương pháp học tập lý luận là “lý luận liên hệ với thực tế”.
Nhận thức sâu sắc vai trò của giáo dục lý luận chính trị là một bộ phận quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn quan tâm công tác giáo dục lý luận chính trị nhằm giác ngộ lý tưởng cách mạng, nâng cao nhận thức chính trị, thống nhất ý chí và hành động của cán bộ, đảng viên và nhân dân để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cách mạng từng thời kỳ. Hội nghị Trung ương 5 (khóa X) của Đảng chỉ rõ: “công tác tư tưởng, lý luận đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác-lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng làm cho hệ tư tưởng của Đảng, của giai cấp công nhân, lý tưởng của chủ nghĩa xã hội, những giá trị tốt đẹp trong truyền thống văn hóa dân tộc, những tinh hoa văn hóa thế giới chiếm vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội”.
Thực tiễn công tác tư tưởng nói chung, công tác giảng dạy lý luận chính trị nói riêng của tỉnh nhà, được Tỉnh ủy và các cấp ủy thuộc tỉnh quan tâm, chú trọng đã tác động tích cực trên các lĩnh vực của đời sống, kinh tế - xã hội. Trường Chính trị tỉnh và các trung tâm chính trị cấp huyện thấm nhuần các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và vai trò chức năng, nhiệm vụ của mình đã quan tâm và triển khai bài bản công tác giảng dạy lý luận chính trị cho cán bộ đảng viên trong hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, đặc biệt chú trọng về những quan điểm mới, tư duy mới, thành tựu mới, nhân tố mới... và khắc phục khuynh hướng nhận thức sai lầm, khuyết điểm, theo lối tự duy cũ, bổ sung những nhận thức mới, quan điểm mới về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước trong thực tiễn giảng dạy lý luận chính trị nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên năng động, sáng tạo trong lý luận và hoạt động thực tiễn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới.
Việc giảng dạy lý luận chính trị trong thời gian qua đã góp phần to lớn tạo sự đồng thuận trong nội bộ Đảng cũng như trong toàn thể nhân dân. Xây dựng Đảng trong sạch, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, xây dựng đội ngũ cán bộ, trước hết là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cấp, các ngành vững về tư tưởng chính trị, gương mẫu về đạo đức, lối sống, có trí tuệ, kiến thức, năng lực hoạt động thực tiễn, gắn bó với nhân dân.
Trong những năm qua, Trường Chính trị tỉnh và các trung tâm chính trị cấp huyện đã có nhiều nỗ lực cố gắng, cùng với Đảng bộ tỉnh đã đào tạo, bồi dưỡng hàng ngàn cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực, trình độ lý luận chính trị, bổ sung, đáp ứng yêu cầu triển khai và tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ của Đảng và Chính phủ giao cho hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở; đội ngũ cán bộ, đảng viên đã hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; đưa kinh tế - xã hội của tỉnh nhà phát triển ổn định, có bước tiến ngày càng vững chắc hơn; sự đồng thuận trong xã hội tăng lên, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữa vững; niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước được tăng lên. Tuy vậy, thực tiễn thời gian qua cũng như tình hình mới hiện nay, công tác giảng dạy lý luận chính trị cũng đặt ra một số khó khăn, hạn chế chủ yếu đó là:
Tài liệu, giáo trình, nội dung chậm được đổi mới; việc cập nhật kiến thức chưa kịp thời; cơ sở vật chất nói chung, trang thiết bị phục vụ giảng dạy và học tập lý luận chính trị nói riêng còn bất cập và nhiều khó khăn; đội ngũ giảng viên, giảng viên kiêm chức một số còn nặng lý thuyết, thiếu thực tiễn; một số khá thực tiễn, nhưng lại thiếu, yếu về lý thuyết; cả hai mặt này tác động qua lại làm cho việc giảng dạy và học tập lý luận chính trị có phần hạn chế.
Vai trò dẫn dắt, chỉ đạo của lý luận đối với thực tiễn, góp phần giáo dục, thuyết phục, động viên, tập hợp quần chúng; định hướng, dự báo hoạt động thực tiễn, giúp cho hoạt động thực tiễn diễn ra nhanh hơn, thuận lợi hơn có lúc chưa chủ động và thiếu tính kịp thời.
Việc vận dụng lý luận vào thực tiễn địa phương có mặt, có việc thiếu sáng tạo, chọn lọc, hiệu quả chưa cao; công tác nghiên cứu, tổng kết thực tiễn và các đề tài khoa học về lý luận chính trị ở Trường Chính trị tỉnh nói chung và các trung tâm chính trị cấp huyện nói riêng còn hạn chế; bổ sung thực tiễn vào lý luận có lúc chưa kịp thời.
Giảng viên giảng dạy lý luận cho các đối tượng khác nhau với nội dung liều lượng phải khác nhau để trong quá trình vận dụng họ phát huy được sự khác nhau đó trong các lĩnh vực được giao; nhưng có lúc còn chủ quan, một chiều, xa rời thực tiễn. Chất lượng dạy và học lý luận chính trị nhìn chung còn nhiều hạn chế, bất cập.
Một số cấp ủy địa phương, cơ quan, đơn vị chưa quan tâm đúng mức việc cử cán bộ đi học; phối hợp giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên, viên chức; một số đoàn thể chính trị - xã hội chưa thật sự chủ động phối hợp với Trường Chính trị tỉnh, trung tâm chính trị cấp huyện trong việc đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ hệ thống chính trị cơ sở.
Để tiếp tục nâng cao chất lượng giảng dạy và chất lượng học lý luận chính trị, các cấp ủy đảng, các cấp chính quyền, cả hệ thống chính trị, Trường Chính trị tỉnh và trung tâm chính trị cấp huyện phối hợp và tổ chức thực hiện tốt một số nội dung sau:
Thực hiện tốt Quy định số 285-QĐ/TW của Bộ Chính trị khóa XI về “dân chủ trong nghiên cứu lý luận chính trị trong các cơ quan đảng, nhà nước”.
Phải rèn luyện tư duy khoa học trong nghiên cứu và giảng dạy lý luận chính trị để có một cách nhìn, cách tư duy khoa học, biện chứng; có cách phân tích, khái quát thực tiễn, từ đó xây dựng những quan điểm, lý luận phù hợp với hoạt động thực tiễn, tránh chủ nghĩa kinh nghiệm; phải nắm vững lý luận khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - lênin và vận dụng đúng vào thực tiễn địa phương, cơ quan, đơn vị và nhiệm vụ được giao; chú trọng nghiên cứu khoa học và tổng kết thực tiễn.
Trường Chính trị và các trung tâm chính trị cấp huyện cần quan tâm lựa chọn và xây dựng đội ngũ giảng viên có chất lượng cao, là những người vừa có trình độ lý luận chính trị về chủ nghĩa Mác - lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và kiến thức thực tiễn, có năng khiếu thuyết trình, được trang bị kỹ năng nghiệp vụ có tâm huyết với công việc khi thực hiện nhiệm vụ trực tiếp giảng dạy lý luận chính trị. Đội ngũ cán bộ giảng dạy lý luận thường xuyên được cập nhật kiến thức mới và bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo. Công tác đào tạo, bồi dưỡng ngày càng gắn chặt hơn với công tác quy hoạch cán bộ; nội dung, phương pháp, gắn lý luận với thực tiễn; thường xuyên kiểm tra, đánh giá chất lượng và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giảng viên dạy lý luận chính trị; tổ chức thao giảng, dự giờ.
Ban Thường vụ Tỉnh ủy chỉ đạo Ban cán sự đảng Ủy ban nhân dân tỉnh, các sở, ban, ngành, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội; các huyện, thị, thành ủy, đảng ủy trực thuộc triển khai thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị “về công tác lý luận và định hướng nghiên cứu đến năm 2030” nhằm nâng cao nhận thức về vai trò, mục đích, yêu cầu và tầm quan trọng đặc biệt đối với công tác lý luận của Đảng trong tình hình mới cho đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Các cấp ủy, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội phát huy vai trò phản biện của mình trong triển khai thực hiện nhiệm vụ; Ban cán sự đảng Ủy ban nhân dân tỉnh tăng cường công tác quản lý nhà nước về các hoạt động nghiên cứu lý luận, phối hợp với các cơ quan có liên quan tổng kết thực tiễn. Hội đồng khoa học và công nghệ tỉnh qua việc tham gia xây dựng các chỉ tiêu kinh tế - xã hội, kế hoạch kinh tế - xã hội của tỉnh, tham gia hội đồng xét sáng kiến kinh nghiệm hàng năm.
Các sở, ban, ngành, cấp ủy địa phương tạo điều kiện tốt nhất để cán bộ, đảng viên tham gia các lớp học chính trị, bồi dưỡng nghiệp vụ, tập huấn nâng cao trình độ lý luận chính trị, nghiệp vụ chuyên môn; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ giảng dạy lý luận, đội ngũ giảng viên kiêm chức và báo cáo viên các cấp; tạo điều kiện thuận lợi để nâng cao trình độ, khả năng nghiên cứu, nhất là năng lực phân tích, dự báo, định hướng nghiên cứu.
Tiếp tục triển khai thực hiện Chỉ thị số 23-CT/TW của Ban Bí thư khóa XII “về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả học tập, nghiên cứu, vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong tình hình mới” và Hướng dẫn số 64-HD/BTGTW của Ban Tuyên giáo Trung ương về thực hiện Chỉ thị số 23-CT/TW.
Các cấp ủy đảng tăng cường chỉ đạo việc thực hiện Chỉ thị số 20-CT/TW của Ban Bí thư khóa XII “về tiếp tục tăng cường, nâng cao chất lượng nghiên cứu, biên soạn, tuyên truyền, giáo dục lịch sử Đảng” để giáo dục các thế hệ cán bộ, nhất là thế hệ trẻ nắm vững lịch sử Đảng, lịch sử truyền thống địa phương, khơi dây tiềm năng to lớn trong quá trình xây dựng địa phương phát triển bền vững.
Trên cơ sở lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, cấp ủy các cấp, các sở, ban, ngành, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội từ tỉnh đến cơ sở triển khai thực hiện Hướng dẫn số 02-HD/TW của Ban Bí thư về tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận” đáp ứng thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế; công tác lý luận góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị địa phương từ nay đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Đồng thời, chủ động đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, truyền thống tốt đẹp của dân tộc, của địa phương trong tình hình mới.
Ủy ban nhân dân tỉnh quan tâm hơn nữa đầu tư cơ sở vật chất, trang bị cho Trường Chính trị tỉnh, Cao đẳng Cộng đồng, Cao đẳng nghề, Cao đẳng y tế và Trung tâm chính trị cấp huyện phục vụ tốt cho công tác giáo dục lý luận chính trị.
Đối với người học, cần chủ động và nâng cao ý thức trách nhiệm trong quá trình học tập lý luận chính trị. Kết quả học tập là căn cứ để cơ quan, đơn vị cử đi học đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ...
Cấp ủy, chính quyền các cấp khi cử cán bộ, đảng viên đi học tập lý luận chính trị cần lựa chọn cử cán bộ đi học đúng tiêu chuẩn, yêu cầu và theo quy hoạch có quy trình chặt chẽ, khi ra trường có đủ khả năng tổ chức và thực hiện đường lối đổi mới của Đảng và đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới./.