Việt Nam và Campuchia là hai quốc gia láng giềng gần gũi, có quan hệ lịch sử lâu đời, nhân dân hai nước gắn bó, chia ngọt, sẻ bùi. Dòng nước sông Mekong tưới chung cho những cánh đồng ở hai nước, mang cá tôm nuôi dưỡng bao thế hệ cả hai bên, làm nên cuộc sống trù phú của cư dân vùng sông nước Việt Nam và Campuchia.
45 năm qua, Việt Nam - Campuchia đã kề vai sát cánh, đồng cam, cộng khổ tiến hành cuộc kháng chiến trường kỳ gian khổ chống thực dân, đế quốc, và đặc biệt là cuộc đấu tranh giải phóng nhân dân Campuchia thoát khỏi thảm họa diệt chủng, làm nên cuộc cách mạng 7/1/1979. Thắng lợi lịch sử này không những mở ra kỷ nguyên độc lập, hoà bình, tự do và phát triển đất nước Campuchia, mà còn đưa mối quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa hai nước phát triển lên tầm cao hơn.
Sau Hiệp định Hòa bình Paris năm 1991 và cuộc Tổng tuyển cử năm 1993, quan hệ hai nước chuyển sang giai đoạn mới với phương châm “láng giềng tốt đẹp, hữu nghị truyền thống, hợp tác toàn diện, bền vững lâu dài”. Đây là giai đoạn chứng kiến sự phát triển sâu rộng trên mọi lĩnh vực. Hai bên thường xuyên trao đổi các đoàn cấp cao của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội cũng như giữa các bộ, ngành, địa phương và giao lưu nhân dân. Qua các chuyến thăm, Lãnh đạo cấp cao hai nước đều khẳng định quyết tâm cùng nhau vun đắp cho mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị truyền thống, hợp tác tốt đẹp giữa hai nước và coi đây là nhân tố quan trọng đảm bảo thắng lợi cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của mỗi nước.
Chuyến thăm Việt Nam của Quốc vương Norodom Sihamoni tháng 6/2010; chuyến thăm Campuchia của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết tháng 8/2010; chuyến thăm hữu nghị Nhà nước Campuchia mới đây của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ 6-8/12/2011 có ý nghĩa hết sức to lớn. Quan hệ hợp tác giữa hai nước được thực hiện thông qua các cơ chế mới như: Ủy ban Hỗn hợp về Hợp tác kinh tế, văn hoá, khoa học kỹ thuật, Hội nghị Hợp tác Phát triển các tỉnh biên giới Việt Nam - Campuchia, Hội nghị Xúc tiến Đầu tư… Hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa hai nước thời gian qua phát triển nhanh chóng. Từ 130-150 triệu USD/năm trong giai đoạn 1997-1999, kim ngạch thương mại hai chiều đã tăng lên hơn 1,2 tỷ USD/ năm 2007 , 1,6 tỷ USD/ năm 2008, 1,33 tỷ USD/ năm 2009, 1,8 tỷ USD/ năm 2010, 2,8 tỷ USD/ năm 2011. Trong 5 năm tới, hai nước phấn đấu đưa kim ngạch thương mại hai chiều đạt 5 tỷ USD. Hiện tại, Việt Nam có hơn 100 dự án được cấp phép đầu tư tại Campuchia với tổng số vốn trên 2,2 tỷ USD, tập trung trên các lĩnh vực viễn thông, ngân hàng, năng lượng, trồng cây cao su, chế biến nông sản.
Sự kiện ngày 24/6/2012, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng và Thủ tướng Chính phủ Hoàng gia Campuchia Samdech Techo Hun Sen cùng dự Lễ Khánh thành cấp nhà nước cột mốc số 314 - cột mốc cuối cùng trên đường biên giới trên bộ (thuộc tỉnh Kiên Giang của Việt Nam và tỉnh Kam Pốt của Campuchia) vào đúng ngày kỷ niệm 45 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam – Campuchia đã nói lên quyết tâm của chính phủ hai nước xây dựng một đường biên giới hòa bình, hữu nghị để lại cho muôn đời con cháu mai sau.
Giao lưu nhân dân, nhất là ngành du lịch giữa hai nước ngày càng phát triển. Năm 2011, Việt Nam trở thành nước đứng đầu về lượng du khách đến Campuchia với số lượng khoảng 600.000 lượt người. Hợp tác về giáo dục đào tạo luôn là ưu tiên cao trong quan hệ giữa hai nước. Hàng năm, Việt Nam dành cho Campuchia hàng trăm suất học bổng dài hạn và ngắn hạn đào tạo sinh viên, nghiên cứu sinh, cán bộ của các bộ, ngành và địa phương. Trong lĩnh vực y tế, mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng ngành y tế Việt Nam vẫn dành cho người dân Campuchia sống dọc biên giới Việt Nam được hưởng chế độ khám chữa bệnh ưu đãi như đối với người Việt Nam, và thường xuyên cử các đoàn bác sỹ sang khám, mổ mắt miễn phí cho người dân Campuchia. Các hoạt động giao lưu văn hóa được tổ chức đều đặn, trong đó có việc tổ chức “Tuần Văn hóa” ở cả hai nước theo hình thức luân phiên thường niên đã phát huy vai trò là “cầu nối” giúp tăng cường hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân hai nước.
45 năm qua, quan hệ bền chặt, sắt son giữa hai nước trở thành biểu tượng cho sự đoàn kết của các dân tộc trên bán đảo Đông Dương. Dòng sông Mekong không chỉ có phù sa bồi đắp đôi bên, mà còn mang nặng cả mối tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân Campuchia./.
Dương Tự