Trong kho tàng tư tưởng cách mạng vô cùng quý báu mà Người để lại cho dân tộc ta có tư tưởng về thi đua yêu nước. Không chỉ để lại tư tưởng thi đua yêu nước, Người còn để lại những kinh nghiệm phong phú, quý báu về công tác lãnh đạo, tổ chức, vận động phong trào thi đua. Bản thân Người là một tấm gương sáng mẫu mực để toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta thi đua học tập, noi theo. Những quan điểm chủ yếu của Chủ tịch Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước đó là:
Thi đua là yêu nước. Người đã đưa ra một quan điểm mới về thi đua: “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua. Và những người thi đua là những người yêu nước nhất”. Đây là một quan điểm thể hiện sự sáng tạo độc đáo trong tư tưởng về thi đua, thể hiện cách nhìn sâu rộng và là một sự phát triển mới về thi đua. Theo Người, thi đua không chỉ là hoạt động sáng tạo, tích cực trong lao động, trong công việc hàng ngày mà nó trở thành hoạt động tư tưởng và tinh thần, là biểu hiện của lòng yêu nước, là biểu hiện của tinh thần đấu tranh cách mạng, hy sinh phấn đấu vì độc lập dân tộc, vì hạnh phúc nhân dân và tinh thần quốc tế cao cả. Ngay từ khi phát động phong trào thi đua Bác nói: “Thi đua yêu nước để lợi ích cho mình, lợi ích cho gia đình mình và lợi cho làng, cho nước”. Nhiệm vụ của thi đua yêu nước phải gắn liền tư tưởng, tinh thần với hành động cụ thể.
Thi đua phải có sự tham gia rộng rãi của mọi tầng lớp nhân dân. Tư tưởng lấy dân làm gốc được thể hiện rõ trong thực hiện phong trào thi đua của Người. Theo Người, thi đua là công việc của mọi người, mọi ngành, mọi cấp không phân biệt già trẻ gái trai, không phân biệt tầng lớp giàu, nghèo, không phân biệt ngành nghề,...
Quan điểm đó được thể hiện trong rất nhiều bài viết, bài nói chuyện của Người. Ngay trong Lời kêu gọi thi đua ái quốc ngày 11/6/1948, Người đã động viên tất cả mọi người, từ các cụ phụ lão, các cháu nhi đồng; từ các bà và chị em phụ nữ đến các cháu thanh niên; từ bộ đội dân quân đến nhân viên Chính phủ; từ giáo viên đến học sinh; từ sĩ, nông, công, thương binh đến kiều bào ở nước ngoài và đồng bào trong vùng bị tạm chiếm;… hãy ra sức thi đua tham gia kháng chiến và kiến quốc.
Phong trào thi đua phải được thực hiện thường xuyên, liên tục. Thi đua không phải chỉ một giai đoạn, một thời kỳ mà phải thường xuyên, liên tục, kết thúc đợt này chuyển ngay sang đợt khác cao hơn, chất lượng hơn nhằm thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ của cách mạng. Nói đến công việc hàng ngày tức là nói đến hoạt động lao động sản xuất, hoạt động xã hội của con người. Nhờ có hoạt động này mà xã hội loài người tồn tại và phát triển. Nêu lên công việc hàng ngày là nền tảng của thi đua có thể nói đó là một sự khám phá tài tình, một sự am hiểu thực tiễn sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong hoạt động thi đua của con người.
Thi đua phải có mục đích, mục tiêu. Thi đua phải có mục đích rõ ràng, khoa học, toàn diện và cụ thể. Có mục đích cho cả nước, cho từng vùng miền, từng ngành, từng giới, từng lứa tuổi đồng thời phải có mục đích thi đua lâu dài và trước mắt. Mục đích trước mắt tạo điều kiện tiến tới thực hiện mục đích lâu dài. Trong từng thời gian có mục tiêu đột xuất giải quyết khâu quan trọng, then chốt, thúc đẩy các khâu khác phát triển. Mục đích thi đua phải gắn liền với các nhiệm vụ kinh tế, văn hoá, quân sự, kháng chiến cứu nước, xây dựng đất nước, phù hợp với khả năng thực tế trong từng thời kỳ để nâng cao từng bước một cách tích cực.
Thi đua phải có kế hoạch cụ thể. Sau khi đã xác định mục đích thi đua, bất kỳ phong trào thi đua nào cũng phải xác định mục tiêu, kế hoạch phấn đấu một cách cụ thể, khoa học, gắn liền với nhiệm vụ sản xuất, chiến đấu và đời sống của nhân dân. Kế hoạch đề ra phải căn cứ vào điều kiện kinh tế, khả năng có thể đạt được để động viên mọi người phấn đấu vươn lên. Kế hoạch thi đua phải được quần chúng tham gia xây dựng đóng góp ý kiến một cách dân chủ, có biện pháp thiết thực, tích cực, tránh “đại khái”.
Thi đua xây dựng con người mới, thi đua phát huy sáng kiến, phổ biến rộng rãi điển hình, sáng kiến kinh nghiệm tiên tiến. Theo Bác muốn thi đua phát triển rộng rãi phải dựa vào lực lượng và tinh thần của nhân dân, phải giáo dục bồi dưỡng, lấy thi đua làm trường học xây dựng con người mới. Chính những con người được tôi luyện, trưởng thành trong các phong trào thi đua yêu nước là hạt nhân thúc đẩy phong trào thi đua phát triển. Để phong trào thi đua đạt được hiệu quả cao cần đẩy mạnh việc phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật để nâng cao năng suất chất lượng, hạ giá thành, làm cho sản xuất đạt hiệu quả, kinh tế - xã hội phát triển toàn diện và vững chắc.
Thi đua phải có sự lãnh đạo đúng đắn. Thi đua phải có sự lãnh đạo đúng, là một tất yếu, là đòi hỏi, yêu cầu của phong trào. Để phong trào thi đua phát triển mạnh mẽ, liên tục đồng thời thu được hiệu quả cao, cần có sự lãnh đạo thống nhất và có sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền và các đoàn thể nhân dân, bảo đảm các mặt hoạt động thi đua ăn khớp với nhau, nhằm vào mục đích chung, vào mục tiêu đã định theo đúng chủ trương đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước.
Phải chú trọng khen thưởng kịp thời. Bác nói: “Thưởng phạt phải nghiêm minh, có công thì thưởng, có lỗi thì phạt; có công mới có huân, phải có công huân mới được thưởng huân chương, thưởng cái nào đích đáng cái ấy,... khen thưởng phải có tác dụng động viên, giáo dục, nêu gương”. Phải khen thưởng đúng người, đúng việc, kịp thời để khuyến khích mọi người hăng hái tham gia phong trào thi đua, phấn đấu làm tròn nhiệm vụ được giao.
Ngày nay, với những thành tựu to lớn đạt được trong sự nghiệp đổi mới, CNH, HĐH, hội nhập quốc tế, chúng ta có nhiều cơ hội và thuận lợi để đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, nhưng cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức rất lớn. Hơn bao giờ hết, đòi hỏi các cấp uỷ Đảng, chính quyền, các tổ chức đoàn thể nhân dân cần phải nghiên cứu sâu sắc các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng về đổi mới công tác thi đua, khen thưởng và Luật Thi đua, Khen thưởng, đẩy mạnh phong trào thi đua, công tác khen thưởng ở địa phương, đơn vị mình.